Hangimiz Yobaz?

Ülkemizin son iki yüz yılını resmî tarihten okursanız şöyle bir tabloyla karşılaşırsınız: Ülkesini kalkındırmak adına Batılılaşmayı, modernleşmeyi savunan ve bu hedef uğruna halkı adam etmeye çalışan vatansever elit bürokrasi ve karşısında Batılılaşmayı kabullenmeyen yobaz din adamları ve onların peşinden giden cahil halk sürüsü. Bu iddiayı kabullenmeniz için okullarda müşahhas misaller de verilir; matbaa Şeyhülislam fetvasıyla yasaklanmıştır, Şeyh Said gibi mürteci liderler halkı ilerici devrimlere karşı isyan ettirmiştir vs.

Peki ya bu kabul ne kadar gerçek? Osmanlı ülkesinde bir süre yaşayıp gözlemler yapan iki İngiliz subayı 1869’da neşrettikleri eserde Müslüman halkın Batılılaşmaya yönelik bakışını şöyle resmediyor:

“Türkler uygarlığı reddetmiyorlar, tersine onu istiyorlar, yalnız inançlarının ve milliyetlerinin temellerinin baltalanmasına razı değiller. Onlara kendilerinin birer kara cahil, dinlerinin utanç verici, milliyetlerinin bir hayal olduğunu söyleyen; inançlarını, geleneklerini ve tarihlerini inkar edip bunlar yerine Yunanları ve üzerlerine kötü bir Fransız cilasını daha yeni çekmiş olan Jön Türkleri taklit etmelerini öğütleyen bir sistemi kabul etmeyecekler. İşte Türklerin şiddetle reddettiği şey, bu tip bir uygarlık parodisi, kendini iyi göstermeye çalışan ama özünde kötü olan bu iki yüzlülüktür. Ve bu sebepten dolayı bugünün reformcuları dokundukları her şeyi mahvetmekten başka bir şey beceremiyorlar.”

Bir tarafta sonuçları üzerinden yaptıkları okumayla anladıkları şekli bir Batıcılığı dayatan bürokrasi. Diğer tarafta Batılılaşma iddiasıyla yapılan işlerin hayatında herhangi bir gelişme sağlamadığı gibi bir de üstüne sürekli maneviyatı tahkir edilen halk. Netice? Doğru yanlış ayırt etmeden halk küllün Batı karşıtlığına evrildi. Halkın Batılılaşmaya olan tepkisini gören bürokrasi dayatmanın dozunu arttırdı. Bu da halkı devletine daha da yabancılaştırdı. Ve içinden çıkılmaz bir hal alan bu fasid daire yıllardır devam ediyor.

Yönetim biliminde temel bir kaide vardır; her işi çözmenin kolay ve hızlı bir yolu vardır fakat bu yol aynı zamanda ileride yaşanabilecek yeni problemlerin de kök sebebidir. İşte bizim hikâyemizin hülasası.

Kendine elitlere nasihat;

Modernleşmek ile modernleştirilmek aynı şeyler değil. Modern olan ile modernleştirilmiş olan da.

Halk dediğimiz işletim sistemi güncellemesiyle bir gecede programı değiştirilecek bir bilgisayar değil.

Modern Batılının kafasında şapka var deyip siz de kafanıza şapka takınca Batılı olmuyorsunuz. Ayağında çarığı yok iken kafasına zorla şapka geçirilen millet de Batı refahına kavuşmuyor.

Bütün bunlara rağmen; İsmet İnönü’nün dediği gibi “Asıl şimdi büyük düşmanla savaşmaya gidiyoruz, milletle.” diyorsanız, milleti bozuk bir makine belleyip üzerinde mühendislik yapmaya çalışıyorsanız bu ülkenin hakiki yobazları sizlersiniz. Yobaz: bir inanca, bir düşünceye körü körüne, aşırı ölçüde bağlı olan, hoşgörüden yoksun (kimse).

Tarihin her aşamasında hep ileriyi hedeflemiş, hep zoru tercih etmiş ve hırsıyla meşhur olan bu millet zaten Batının doğrularını kendi değerleriyle harmanlayarak kendi hikâyesini yazabilecek bir altyapıya sahip. Öyle sizin içinizden çıkacak süper kahramanlara filan hiç ihtiyacı yok, emin olun.

Yine bu millet çoğunlukla liderine itaati ile de meşhurdur. Eğer biraz karakterli olup biraz da güven verebilseydiniz bu millet sizin de peşinizden giderdi. Ama hem maneviyatına küfredip hem de millet bize tâbi olmuyor diye şikâyet ediyorsunuz. Demek ki millet sizin sandığınızdan daha akıllı.

150 sene önce ülkemize gelen iki İngiliz subayının gördüğünü bizim okullarımızda okuyup içimizde yetişenlerin hala göremiyor olmasına ne diyelim?

Batılılaşma maceramızın neredeyse iki yüz yılı devireceği şu zamanlarda bu kadar zaman ve enerji sarfiyatının üzerine hâlâ aynı yerde durmamız acı verici değil mi?

Aynı filmi farklı oyuncularla izleyip durmaktan sıkılmadık mı?