Doğru Olan Îtikadî Fırka: Ehl-i Sünnet

Peygamber efendimizin hadis-i şerifte fırka-i naciyye [kurtuluş fırkası] olarak bildirdiği tek itikat fırkası Ehl-i sünnet vel-cemaattir. Ehl-i sünnet, sünnet ehli demektir. Sünnet ehli demek de, Resulullah’ın aleyhisselam sünnetine uyan, onunla amel eden, Onun gibi inanan demektir.

Ehl-i sünnet itikadını ortaya koyan Resulullah efendimizdir. Bu imanın esaslarını ve nasıl itikat edileceğini, bizzat Peygamberimiz Muhammed aleyhisselam tebliğ etmiştir. İnsanlara, kendilerini ve her şeyi yaratan Allahü teâlâyı haber veren Peygamber efendimiz, Allahü teâlâya, Onun yarattıklarına ve Onun emir ve yasaklarına imanın nasıl olacağını da bildirmiştir.

İman bilgilerini Eshab-ı kiram bu kaynaktan aldılar. Tâbiin-i izam da bu bilgilerini, Eshab-ı kiramdan (rıdvanullahi teala aleyhim ecmain) öğrendiler. Daha sonra gelenler, bunlardan öğrendiler. Böylece, Ehl-i sünnet bilgileri bizlere nakil ve tevatür yoluyla geldi. Bu bilgiler akıl ile bulunamaz. Akıl bunları değiştiremez. Akıl, bunları anlamaya yardımcı olur. Yani, bunları anlamak, doğruluklarını, kıymetlerini kavramak için akıl lazımdır. Hadis âlimlerinin hepsi, Ehl-i sünnet itikadında idiler. Amelde dört mezhebin imamları da bu itikatta idi. İmam-ı Matüridi ile imam-ı Eşari (rahmetullahi aleyhima) Ehl-i sünnetin iki imamıdır.

İmam-ı Matüridi ve imam-ı Eşari hazretleri ayrı bir mezhep kurmamışlardır. Eshab-ı kiramın, Tâbiinin, dört mezhep imamının ve sonra Ehl-i sünnet âlimlerinin;nakil ve tevatür yolu ile bildirdikleri iman ve itikat bilgilerini açıklamışlar,anlaşılmasını kolaylaştırmak için kısımlara bölmüşler ve herkesin anlayabileceği şekilde yaymışlardır.

Ehl-i sünnet itikadının açıklamasında bu iki imam meşhur olmuş, yaşadıkları zamanlarda itikatta doğru yoldan ayrılmış sapıkların ve Yunan felsefesinin bataklıklarına saplanmış maddecilerin bozuk düşüncelerine karşı Ehl-i sünnet vel-cemaat itikadını izah etmekte, bazı bakımlardan farklı usuller takip etmişlerdir. Daha sonraki asırlarda gelen Ehl-i sünnet âlimleri, bu iki imamın koyduğu usullere uyarak, Ehl-i sünnet itikadını nakletmişlerdir.

Ehl-i sünnetin reisi ise imam-ı a’zam Ebu Hanifedir. İmam-ı a’zam Ebu Hanife hazretleri, fıkıh bilgilerini toplayarak, kısımlara, kollara ayırdığı ve usuller, metotlar koyduğu gibi, Resulullahın ve Eshab-ı kiramın bildirdiği itikat, iman bilgilerini de topladı ve yüzlerce talebesine bildirdi. İman bilgilerini bildirdiği ve ehl-i sünnet itikadının esaslarını topladığı meşhur eserinin ismi FIKHU’L EKBER’dir.  Bu kitaba sayısız şerhler yapılmıştır.

İmam Şâfii (rahimehullah) <El’ulemâu küllühüm ıyâlü Ebû hanîfe> buyurmuştur. Yani  “BÜTÜN ULEMA EBÛ HANÎFE’NİN ÇOCUKLARI MESABESİNDEDİR.” Burada mesabe kelimesi derece anlamına gelmektedir. Bu tesbiti yapan İmam Şâfiî (rahimehullah) İmam-ı A’zam hazretlerinin yazmış olduğu Fıkhu’l ekber eserinden mütevellit söylemiştir. Yani Ehl-i sünnet’in reisi sözü boşuna denilmemiştir… İmam-ı A’zam’ın  (rahmetullahi aleyh) talebelerinden, ilmi kelam, yani iman bilgileri mütehassısları yetişti. Bunlardan İmam-ı A’zam’ın talebesi olan İmam-ı Muhammed Şeybani’nin yetiştirdiklerinden, Ebu Bekri Cürcani dünyaca meşhur oldu. Bunun talebesinden de, Ebu Nasır-ı Iyad, kelam ilminde, Ebu Mensur-i Mâtüridi’yi yetiştirdi. Ebu Mensur, İmam-ı A’zam’dan gelen kelam bilgilerini kitaplara yazdı. Doğru yoldan sapmış olanlarla mücadele ederek, Ehl-i sünnet itikadını kuvvetlendirdi ve her tarafa yaydı.

İmam-ı Eşari de; İmam-ı Şafii’nin talebesi zincirinde, bulunmaktadır. Bu iki büyük imam, Eshab-ı kiram, Tâbiin ve Tebe-i tâbiinin bildirdiği itikat ve iman bilgilerini açıklamışlar, kısımlara bölmüşler, herkesin anlayabileceği bir şekilde yaymışlardır. İmam-ı Eşari ve imam-ı Matüridi hazretleri, hocalarının müşterek mezhebi olan Ehl-i sünnet vel-cemaatten dışarı çıkmamışlardır.

Bu iki imamın ve hocalarının ve bunların da hocaları olan, amelde dört hak mezhep imamlarının ve onlara tâbi olanların imanda, itikatta tek fırkası vardır. Bu, Ehl-i sünnet vel-cemaat fırkasıdır. Çünkü İslamiyet, bütün insanlara yalnız bir tek imanı ve itikadı emretmektedir. Bu imanın esaslarını ve nasıl itikat edileceğini, bizzat Peygamberimiz Muhammed aleyhisselam tebliğ etmiştir.

Bazı kitaplarda, Eşariyye mezhebi, Matüridiyye mezhebi diye yazılı ise de, bu kendi çalışmalarına verilen isimdir, ayrı mezhep değildir. Her ikisi de Ehl-i sünnet itikadını anlatmıştır. Aralarında ictihad farkları vardır. Bu ayrılıklar temelde ayrılık olmadığı için, ikisi de Ehl-i sünnettir. Yani Ehl-i sünnet iki değil tektir. Günümüzde bazı reformistlerin  “Selefiyye de ehl-i sünnettir” gibi sözlerinin aslı yoktur. Buradaki selefiyye’nin Asr-ı seadetteki Selef-i salihîn ile bir alakası yoktur. Bu, asrımızda ortaya çıkmış İbn-i Teymiyye’nin temellerini attığı bid’at bir fırkadır.  İlerideki makalelerimizde bozuk itikat fırkalarını özel olarak ele alacağız inşaallahu Teala…

Konu Hakkındaki Bazı Yazılarımız:

İslam’da Mezhep Nedir?

Îtikattaki Ayrılıkların Sebepleri ve 72 Bid’at Fırkası